İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü’nün 3 Ocak 2020’de ABD tarafından öldürülen Kasım Süleymani’nin komutasındaki güçler, Halep’te yaklaşık 3 bin sivili katletti ve ağır bombardımanla kentin yüzde 90’ını yok etti.
İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü’nün 3 Ocak 2020’de ABD tarafından Bağdat Uluslararası Havaalanı yakınlarındaki konvoya düzenlenen saldırıda öldürülen Komutanı Kasım Süleymani, Suriye’deki savaşın en önemli aktörlerinden biri oldu. Süleymani, 2011’de başlayan Suriye iç savaşında Beşar Esad rejimine verdiği destekle savaşın seyrini değiştirdi ve İran’ın bölgedeki etkisini artırdı. Süleymani, özellikle 2012’den itibaren Suriye sahasında aktif bir rol oynamaya başladı. İran Devrim Muhafızları, Hizbullah ve Irak’tan gelen milislerin desteğiyle Suriyeli muhaliflere karşı birçok askeri operasyona liderlik etti. En dikkat çeken operasyonlarından biri 2013’te Humus’un Kusayr kasabasındaki savaş oldu. Bu savaşta Süleymani, muhalefetin kontrolündeki bölgeyi Esad rejimi adına yeniden ele geçirdi. Ancak bu zafer, yüzlerce sivilin öldürülmesi ve bölgenin büyük ölçüde yıkılmasıyla gerçekleşti.
Halep’in yıkımı ve zorunlu göçler
2016 yılında Halep’in kuşatılması sırasında Süleymani, milis güçlerini yönlendirdi ve Rusya’nın hava saldırılarına destek verdi. Halep, yoğun bombardımanlar sonucunda harabeye dönerken, binlerce sivil hayatını kaybetti ve yüz binlercesi göç etmek zorunda kaldı. Bu nedenle Suriye’deki Esad rejimi muhalifleri tarafından Halep’in yıkımından birinci derecede sorumlusu olarak Süleymani tutuluyor.
Demografik değişimin mimarı
Süleymani’nin stratejisi sadece askeri operasyonlarla sınırlı kalmadı. Kasım Süleymani Suriye’de demografik yapıyı değiştirmek için çeşitli politikalar uyguladı. Özellikle Şam ve çevresindeki bölgelerde, muhaliflere ait yerleşim alanlarını boşaltarak İran destekli milislerin yerleştirilmesini sağladı. Bu süreçte binlerce Suriyeli zorunlu göçe maruz kalarak evlerini terk etmek zorunda kaldı. Süleymani’nin Kusayr, Halep ve diğer bölgelerdeki operasyonları, milyonlarca insanın yerinden edilmesine yol açtı.
Süleymani’nin 2020 yılının başında ABD tarafından öldürülmesi ardından Suriyeli muhalifler ve aktivistler, onun katliamlarla dolu geçmişini hatırlatarak bu ölümün sembolik bir adalet anlamı taşıdığını söyledi. Muhalifler, Süleymani’yi “demografik değişimin mimarı” ve “Suriye halkına karşı işlenen savaş suçlarının lideri” olarak tanımladı.
Kasım Süleymani’nin Suriye’deki müdahaleleri, ülkedeki iç savaşın uzamasına ve sivil kayıpların artmasına neden olurken İran’ın bölgedeki etkisini artırmak için uyguladığı politikalar, Suriye’nin demografik yapısını değiştirdi ve milyonlarca insanı mağdur etti. Bugün Süleymani’nin ismi, Suriye’de yaşanan yıkım ve katliamlarla özdeşleşmiş durumda.
Süleymani’nin ve Suriye’deki yıkım savaşları
2013 yılında İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani, Humus kırsalındaki Kusayr kentini ele geçirme operasyonunu yönetti. Operasyon, şehre uygulanan yoğun bir kuşatma ile başladı. Süleymani’nin komutasındaki güçler, şehirde yaklaşık 3 bin sivili katletti ve ağır bombardımanla kentin yüzde 90’ını yok etti. Kuşatma nedeniyle binlerce sivil gece gizlice bahçelerden kaçarak bölgeyi terk etmek zorunda kaldı. Şehrin sakinlerinin çoğu geri dönemezken, sadece rejim yanlıları ve Hizbullah mensupları Kusayr’da kalabildi.
Halep’in yıkımı
2016 yılının sonunda Süleymani, Halep’in kontrol altına alınması sonrası yıkıntılar arasında gezdi. İran, Esad rejimi ve Rus hava desteğiyle gerçekleştirilen bu operasyon, şehrin tüm taraflar için stratejik önemini ortaya koydu. Halep kuşatması, Süleymani’nin liderliğinde Afgan, Irak ve Lübnan’dan gelen milis güçleri tarafından sıkı bir şekilde sürdürüldü. Şehirde on binlerce sivil öldürüldü ve Suriye’deki en büyük zorunlu göç dalgası bu savaşta yaşandı.
Suriyeli aktivistler, Süleymani’yi Halep’in tamamen yıkılmasından ve tarihi değerlerinin yok edilmesinden sorumlu tutuyor. Süleymani’nin bin 300 yıllık Halep Ulu Camii’nin yıkımından sorumlu tutulmuştu.
Madaya’da açlık kuşatması
Kasım Süleymani’nin komutasındaki İran destekli milisler ve Hizbullah, Şam kırsalındaki Madaya şehrini de kuşatma altına aldı. Kuşatma, bölgeye yiyecek ve su girişini tamamen engelledi ve kadınlar ile çocuklar dahil olmak üzere onlarca sivilin açlıktan ölümüne yol açtı.
Süleymani’nin Orta Doğu bölgesindeki rolü
İran Devrim Muhafızları’na bağlı Kudüs Gücü, Orta Doğu’daki pek çok askeri ve istihbarat operasyonunun arkasındaki kilit güç olarak tanınıyor. Özellikle eski komutanı Kasım Süleymani’nin liderliğinde, bu güç bölgedeki çatışmalarda ve stratejik dengelerde belirleyici bir rol oynadı.
Irak’ta 2003’ten bu yana etkindi
2003 yılından itibaren Irak’ta etkin olan Kudüs Gücü, onlarca silahlı grubu yönetti. Bunlar arasında Kataib Hizbullah, Bedir Örgütü ve Asayib Ehlilhak gibi gruplar yer alıyor. Bu gruplar, mezhep temelli katliamlar gerçekleştirmek ve binlerce Sünni sivili öldürmek ve zorla göç ettirmekle suçlanıyor. Ayrıca, Irak’taki barışçıl protestolar sırasında özellikle 2019 Ekim’inde başlayan halk gösterilerinde, yüzlerce protestocunun öldürülmesinden sorumlu oldukları iddia ediliyor.
Suriye’deki rolü
Suriye iç savaşında Kudüs Gücü, Esad rejimini ayakta tutma stratejisinin ana aktörü oldu. Süleymani, rejim yanlısı milisleri organize ederek ve eğiterek muhalefeti bastırmada kilit rol oynadı. Özellikle Halep ve Humus gibi kentlerde yaşanan yıkım, bu stratejinin doğrudan sonucu olarak görülüyor. 2013 yılında Süleymani’nin liderliğindeki Kudüs Gücü, Hizbullah ve diğer İran destekli milislerle birlikte Humus’un Kusayr kasabasında muhaliflere karşı zafer kazandı. Bu zafer, birçok sayıda sivil ölümlerine ve zorunlu göçe neden oldu. Halep’te ise 2016 yılında rejimin zaferi, binlerce kişinin yerinden edilmesiyle sonuçlandı.
Lübnan’daki etkisi
Kudüs Gücü, Lübnan’daki Hizbullah’ı stratejik bir araç olarak kullanıyor. Hizbullah, İran’ın bölgesel nüfuzunu artırmada ve özellikle İsrail’e karşı bir caydırıcı güç olarak görev yapıyor.
Yemen’deki rolü
Kudüs Gücü, Yemen’de Husilere sağladığı askeri ve finansal destekle bu grubu bir vekil güç haline getirdi. Husilere sağlanan İran yapımı silahlar ve teknolojik destek, Suudi Arabistan ve Körfez ülkelerine karşı gerçekleştirilen saldırılarda kullanıldı.