Karabük’ün Eskipazar ilçesindeki Hadrianopolis Antik Kenti’nde sürdürülen kazılarda, askeri stratejiye dayanan oyunlarda kullanıldığı düşünülen 5. yüzyıla ait kemik oyun taşları bulundu.
Geç Kalkolitik, Roma ve Erken Bizans dönemlerinde yerleşim yeri olarak kullanılan Hadrianopolis Antik Kenti’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Geleceğe Miras Projesi çerçevesinde yürütülen 2024 yılı kazı çalışmaları sona erdi. Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ersin Çelikbaş’ın başkanlığında SDJ-3 olarak adlandırılan bölgede yapılan çalışmalarda askeri stratejiye dayanan “Ludus Latrunculi” ve “Doudecim Scripta” oyunlarında kullanıldığı düşünülen iki adet kemik oyun taşı bulundu. 5. yüzyıla ait olduğu belirlenen objeler, Batı Karadeniz’in iç kesimlerinde Roma İmparatorluğu’nun askeri varlığını uzun yıllar koruduğunu ortaya koyuyor.

“Askeri stratejiye dayanan oyunlar olduğunu görmekteyiz”
Kazı Başkanı Doç. Dr. Ersin Çelikbaş, Hadrianopolis Antik Kenti’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Geleceğe Miras Projesi çerçevesinde gerçekleştirilen 2024 yılındaki kazı çalışmalarında önemli arkeolojik bulgulara ve buluntulara rastladıklarını belirtti. Bu buluntuların antik dönemdeki askeri strateji oyunlarına dair önemli ipuçları sunduğunu ifade eden Çelikbaş, “Bu kemik objeler mercimek şeklinde yuvarlak dairesel objeler. Üzerinde semboller var. Dört kollu bir sembol var, bir tanesinde ise sekiz kollu bir sembol ve bu kolların ucunda da kazıma teknikle yapılmış noktalama işaretleri var. Bunlar aslında o taşların yani oyun taşlarının oynayan kişi tarafından stratejisini belirlemeye yardımcı olan semboller. Peki bu oyunlar nedir? Bu oyunlar antik dönemde ’Ludus Latrunculi’ ve ’Doudecim Scripta’ oyunları olarak bildiğimiz ve Roma’da sevilerek oynanan oyunlar. Bunlar genellikle kemik taşlarla oynanmaktadır. Aslında baktığımız zaman bu oyunların oynanma yöntemleri, içeriğine baktığımız zaman bunların askeri stratejiye dayanan oyunlar olduğunu görmekteyiz” diye konuştu.

“Bu buluntular Hadrianopolis’te askeri varlığın uzun yıllar boyunca koruduğunu göstermektedir”
Ortaya çıkarılan objelerin milattan sonra 5. yüzyıla ait olduğunu belirten Çelikbaş, şunları söyledi:
“5. yüzyıl bizim için önemli. Çünkü Hadrianopolis’te M.S. 2 yüzyılda bir askeri karargahın varlığını zaten yapmış olduğumuz çalışmalarda tespit etmiştik. Bu ortaya çıkan küçük buluntular ise bu askeri varlığın uzun yıllar boyunca varlığını Hadrianopolis’te koruduğunu bize göstermektedir. Tabii bunu bir tek objeyle söylemek mümkün değil ama çeşitli askeri karargahın olduğunu gösteren objelerin varlığının ortaya çıkması ile bu askeri birliğin olduğunu söyleyebiliriz. Bu birliğin yaklaşık 200-300 yıl boyunca varlığını koruduğuna işaret ediyor.”

“Günümüzde de askeri stratejiye dayanan benzer oyunlar olduğunu söyleyebiliriz”
“Oyunlar dediğim gibi askeri stratejiye dayanan oyunlar” diyen Çelikbaş, “Oynayan kişilerin de büyük ihtimalle asker kökenli olması gerekiyor. Ve günümüzde de yine askeri stratejiye dayanan benzer oyunlar olduğunu söyleyebiliriz. Yani antik dönemde bu taşlarla oynanan oyunlar günümüzde oynanan oyunları kıyasladığımızda aslında benzer oyunları söyleyebiliriz. Nedir bunlar? Günümüzde oynanan ‘Dama’. Bu da bir strateji oyunudur. Yine ‘Amiral Battı’ mesela bu da bir stratejik oyundur. Dijital oyunlara baktığımızda mayın tarlası yine bir askeri strateji oyun olduğunu söyleyebiliriz. Bu oyunlar arasında dediğim gibi benzerlikler ve bağ kurulabilir. Antik dönemden günümüze isimleri değişse de aslında bu oyunların hepsinin askeri stratejiye dayandığını söylemek mümkün” ifadelerini kullandı.