Havacılık sektörü yeni uçak bulamıyor

Havacılık sektöründe uçak tedariki ciddi bir engel haline geliyor. Küresel hava trafiği 2019 seviyelerini aşmasına rağmen, uçak teslimatları pandemi öncesi seviyelerin yüzde 30 altında seyrediyor. Bu durumun temel nedeni, tedarik zinciri sorunları ve üretim kısıtlamaları.

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’nin (IATA) sayfasında yer alan habere göre, pandemi sırasında birçok üretici ve komponent tedarikçisi üretimi azalttı, ancak kriz sona erdikten sonra eski kapasitelere dönme süreci beklenenden daha zor oldu. Boeing ve Airbus gibi büyük üreticiler, tedarikçilerin parça eksiklikleri, iş gücü sorunları ve lojistik aksaklıkları nedeniyle siparişleri zamanında karşılayamıyor. Bu durum, uçak teslim sürelerini rekor seviyelere çıkardı.
Ortalama yeni uçak teslim süreleri 2.5 yıldan 5.5 yıla çıktı
Geçmişte havayolları, sipariş ettikleri uçakları 2-3 yıl içinde teslim alabiliyordu, ancak son yıllarda bu süre uzadı ve 2024 itibarıyla 5,3 yıla ulaştı. Bu, havayollarının ancak 2019’dan önce sipariş ettikleri uçakları filolarına ekleyebileceği anlamına geliyor.
Yeni uçak sipariş etmek uzun sürdüğü için havayolları, kiralama piyasasına yöneliyor. Ancak kiralama şirketlerinin elinde kiralanabilir uçak azaldığı için fiyatlar uçtu. Havayolları, mevcut filolarını maksimum seviyede kullanmak zorunda kaldı ve 2024’te ticari uçakların günlük ortalama kullanım süresi ilk kez 9 saat çıktı. Yolcu doluluk oranları da rekor kırarak yüzde 83,5’e ulaştı.
Öte yandan A Jet’de yeni sefer taleplerini karşılayabilmek için Litvanyalı BBN Havayollarının 5 uçağı ile başka bir yabancı firmanın 3 büyük yolcu uçağını personelleri ile birlikte kiralayarak kullanıyor.
Havayolu şirketlerinin verdikleri 17 bin sipariş bekliyor
Havayolu şirketlerinin artan talebi karşılamak için verdikleri siparişler, 17 binlik adetlik devasa bir birikmeye neden oldu. Bu, mevcut küresel filonun yüzde 50’sine denk geliyor ve tarihsel ortalamanın çok üstünde. Mevcut üretim hızına göre, bu siparişlerin tamamlanması 13,5 yıl sürecek. Yani bugün sipariş edilen bir uçak, 2040 yılına kadar teslim edilemeyebilir. Bu durum, havayolları için kısa vadeli filo planlamasını zorlaştırıyor.
Önümüzdeki dönemde havayolları, mevcut uçakları daha verimli kullanarak ve ikinci el pazarına yönelerek bu darboğazı aşmaya çalışacak. Ancak tedarik zinciri ve üretim kısıtlamaları düzelmeden, uçak bulunabilirliği konusunda büyük bir iyileşme beklemek zor. Havacılık sektörü için önümüzdeki yıllar kapasite yönetimi açısından kritik bir dönem olacak. Bilet fiyatlarına yansıyıp yansımayacağı ise zamanla görülecek.